Rannsóknir
Kynáttunarvandi án undanfara
Kynáttunarvandi (gender dysphoria) er skilgreint sem ástand þar sem ung börn, sérstaklega drengir, upplifa misræmi milli kyns síns og kynvitundar. Undanfarna áratugi hefur tíðni kynáttunarvanda verið á bilinu 1 af hverjum 110.000 til 1 af hverjum 30.000 eða um 0.001% fólks.1 Á Íslandi í dag ætti því að vera um 4 einstaklingar í heildina sem þjást af kynáttunarvanda. Þó er staðan í dag sú að þau eru margt um fleiri og það hefur orðið sprenging í greiningum, sérstaklega á meðal stúlkna,2 sem áður voru í minnihluta þeirra sem greinast en eru nú í meirihluta. Hvað skýrir þessa fjölgun?
Dr. Lisa Littman, læknir og vísindamaður, hefur kallað þetta kynáttunarvanda án undanfara (Rapid-onset gender dysphoria, ROGD),3 en merki um kynáttunarvanda koma iðulega fram á öðru til fjórða aldursári og auðvelt er að greina vandan með því að fylgjast með hegðun barnsins. Enn fremur þá sýna rannsóknir að flest börn leysa úr kynáttunarvanda sínum þegar þau ganga gegnum eðlilegan kynþroska.4 Flest börn sem leita til Transteymis Landspítala hafa ekki sýnt merki um kynáttunarvanda í bernsku og því er þetta skyndilega upphaf einkenna nýlegt fyrirbæri fyrir sérfræðinga á sviði heilsu barna.
Dr. Lisa Littman færir rök fyrir því að við stöndum frammi fyrir samfélagslegri hópsýkingu - nýlegt æði sem hefur breiðst hratt út. Samfélagslegar hópsýkingar eru þekkt fyrirbæri, sérstaklega á meðal unglingsstúlkna en það er ítarlega rannsakað hvernig sjúkdómar eins og átröskun og sjálfsskaði breiðast út eins og eldur í sinu á tímum samfélagsmiðla.5 Það sem er nýstárlegt við trans er að sérfræðingar og umönnunaraðilar barna vilja leysa vandan með því að staðfesta brenglaða sjálfsmynd barnsins og jafnvel hvetja börn og unglinga til þess að brjóta upp eigin sjálfsmynd með sjúklegum afleiðingum.
Þrátt fyrir að það skorti langtímarannsóknir um hversu mörg þessara barna leysi úr kynáttunarvanda sínum þegar þau fara í gegnum kynþroska er þó hægt að vísa í eldri rannsóknir sem eru upplýsandi.
Ný rannsókn frá Singh, Bradley og Zucker á kynvitund og kynhneigð drengja fyrir kynþroska sýndi að 87,8% drengja leystu úr kynáttunarvanda sínum.6 Meðalaldur eftirfylgni var 20,6 ár og er þetta stærsta úrtakið til þessa. 63,6% drengjanna í þessari rannsókn komu út úr skápnum sem samkynhneigðir seinna á ævinni.
Aðrar rannsóknir sýna svipaðar tölur. Eins og Dr. Debra Soh nefnir í bók sinni „The End of Gender“,7 þá getur hormónaflóðið sem einkennir kynþroskann hjálpað til við að leysa úr kynáttunarvanda barnsins í samræmi við fæðingarkyn þess.
Tafla útbúinn af Paul Dirks, sem undirstrikar 11 rannsóknir, sýnir að langflest börn munu einfaldlega vaxa upp úr kynáttunarvanda sínum.
Í ljósi þess að kynáttunarvandi leysist af sjálfu sér hjá 80% - 90% barna sýna gögnin að við erum að vanvirða og læknisfræðilega skaða börn sem samsama sig ekki við kynjaðar staðalmyndir samfélagsins. Við ættum ekki að flýta þeim inn á braut kynhormóna og óafturkræfa skurðaðgerða.
Sjálfsvíg
Við heyrum oft að ef við leyfum ekki krökkum að skipta um kyn séu þau í sjálfsvígshættu. Það eru engin gögn sem styðja þetta.
Þvert á móti segja að bestu rannsóknirnar að sjálfsvígsáhætta eykst eftir kynskiptiaðgerð.8
Hér er grein eftir J. Michael Bailey, Ph. D. og Ray Blanchard, Ph. D. sem kemst að niðurstöðunni; „Það eru engar sannfærandi vísbendingar um að kynjaskipti dragi úr líkum á sjálfsvígum hjá börnum með kynáttunarvanda.“
Grein eftir Michael Biggs sem hrekur fullyrðingar Jack Turban um kynþroskablokkara og sjálfsvígsáhættu: „Kynþroska-blokkarar og sjálfsvígsáhætta hjá unglingum með kynáttunarvanda.“
Hér er grein sem svarar grein Jack Turban um samtalsmeðferð og sjálfsvígsáhættu: „Hættuleg herferð Jack Turban til að útmála siðferðilega sálfræðimeðferð sem „breytingameðferð“ gegn trans.“
Fyrir þá sem virkilega vilja grafa djúpt, bendum við á ítarlega grein eftir Hacsi Horvath, MA, PgCert (Sheffield): „Leikhús líkamans: Sóttvarnalæknir sem hefur hætt við kynskipti skoðar sjálfsvígshugsanir, staðfestingu og sjálfsmynd transgender fólks.“
Jafnvel GIDS, hagsmunasamtök trans í Bretlandi, segja að "sjálfsvíg séu afar sjaldgæf."
Transgendertrend.com birti nýlega góða grein um sjálfsvíg og trans; „Hótunin um að börn geti framið sjálfsvíg ef foreldrar styðja ekki félagslega og læknisfræðileg kynskipti þeirra er ekki staðfest af staðreyndum.”
Tilraunir með börn
American Psychiatric Association (1995). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 4th Ed. Washington, D.C.: https://doi.org/10.1176/ajp.152.8.1228
Kolbrá Ethel Dagnýjardóttir (2023). „Faraldsfræðileg greining á skjólstæðingum Transteymis BUGL” https://skemman.is/bitstream/1946/44353/1/KE_ritger%c3%b0_final.pdf
Littman L (2018) „Rapid-onset gender dysphoria in adolescents and young adults: A study of parental reports“ PLoS ONE 13 https://sci-hub.se/https://doi.org/10.1371/journal.pone.0202330
Dirks P, (2022) „Spreadsheet highlighting 11 studies that consistently shows that the vast majority of children will simply grow out of their gender dysphoria“ https://docs.google.com/spreadsheets/u/1/d/1qTxVbftyNfukRD5sfUBztwrk7HkL9CI9Uxb67c5c9W8/edit#gid=414824341
Ronald E. Riggio, Clara R. Riggio „Social contagion“ (2023), 270-273 Encyclopedia of Mental Health (Third Edition)
Singh D, Bradley SJ, & Zucker KJ (2021). „A Follow-Up Study of Boys with Gender Identity Disorder“ https://doi.org/10.3389/fpsyt.2021.632784
Dhejne C., Lichtenstein P., Boman M., Johansson A., Långström N., Landén M (2011). „Long-Term Follow-Up of Transsexual Persons Undergoing Sex Reassignment Surgery: Cohort Study in Sweden“ PLoS ONE 6 https://doi.org/10.1371%2Fjournal.pone.0016885